حدیث 1-505
(505-1، 1595 و 2841) الکافی (ح 1518): عَلیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أصْحابِهِ عَنْ آدَمَ بْنِ إسْحاقَ عَنْ عَبْدِالرَّزّاقِ بْنِ مِهْرانَ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ مَیْمونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سالِمٍ عَنْ أبی‌جَعْفَرٍ علیه‌السلام قالَ: «إنَّ [أُ] ناساً تَکَلَّموا فی هَذا الْقُرْآنِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ ذَلِکَ أنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالَی یَقولُ: «هُوَ الَّذی أنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأمّا الَّذینَ فی قُلوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إلّا اللهُ» الْآیَةَ، فَالْمَنْسوخاتُ مِنَ الْمُتَشابِهاتِ وَ الْمُحْکَماتُ مِنَ النّاسِخاتِ، إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ بَعَثَ نوحاً إلَی قَوْمِهِ: «أنِ اعْبُدوا اللهَ وَ اتَّقوهُ وَ أطیعونِ» ، ثُمَّ دَعاهُمْ إلَی اللهِ وَحْدَهُ وَ أنْ یَعْبُدوهُ وَ لا یُشْرِکوا بِهِ شَیْئاً، ثُمَّ بَعَثَ الْأنْبیاءَ علیهم‌السلام عَلَی ذَلِکَ إلَی أنْ بَلَغوا مُحَمَّداً صلی‌الله‌علیه‌وآله، فَدَعاهُمْ إلَی أنْ یَعْبُدوا اللهَ وَ لا یُشْرِکوا بِهِ شَیْئاً وَ قالَ: «شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدّینِ، ما وَصَّی بِهِ نوحاً وَ الَّذی أوْحَیْنا إلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إبْراهیمَ وَ موسی وَ عیسی أنْ أقیموا الدّینَ وَ لا تَتَفَرَّقوا فیهِ، کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکینَ ما تَدْعوهُمْ إلَیْهِ، اللهُ یَجْتَبی إلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی إلَیْهِ مَنْ یُنیبُ» ، فَبَعَثَ الْأنْبیاءَ إلَی قَوْمِهِمْ بِشَهادَةِ أنْ لا إلَهَ إلّا اللهُ وَ الْإقْرارِ بِما جاءَ [بِهِ] مِنْ عِنْدِ اللهِ، فَمَنْ آمَنَ مُخْلِصاً وَ ماتَ عَلَی ذَلِکَ، أدْخَلَهُ اللهُ الْجَنَّةَ بِذَلِکَ وَ ذَلِکَ «أنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلّامٍ لِلْعَبیدِ» وَ ذَلِکَ أنَّ اللهَ لَمْ یَکُنْ یُعَذِّبُ عَبْداً حَتَّی یُغَلِّظَ عَلَیْهِ فی الْقَتْلِ وَ الْمَعاصی الَّتی أوْجَبَ اللهُ عَلَیْهِ بِها النّارَ لِمَنْ عَمِلَ بِها. فَلَمّا اسْتَجابَ لِکُلِّ نَبیٍ مَنِ اسْتَجابَ لَهُ مِنْ قَوْمِهِ مِنَ الْمُؤْمِنینَ، جَعَلَ لِکُلِّ نَبیٍّ مِنْهُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً وَ الشِّرْعَةُ وَ الْمِنْهاجُ، سَبیلٌ وَ سُنَّةٌ وَ قالَ اللهُ لِمُحَمَّدٍ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «إنّا أوْحَیْنا إلَیْکَ کَما أوْحَیْنا إلی نوحٍ وَ النَّبیّینَ مِنْ بَعْدِهِ» وَ أمَرَ کُلَّ نَبیٍّ بِالْأخْذِ بِالسَّبیلِ وَ السُّنَّةِ … وَ إنْ کانَ الَّذی جاءَ بِهِ النَّبیّونَ جَمیعاً أنْ لا یُشْرِکوا بِاللهِ شَیْئاً. ثُمَّ بَعَثَ اللهُ مُحَمَّداً صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ هُوَ بِمَکَّةَ عَشْرَ سِنینَ، فَلَمْ یَمُتْ بِمَکَّةَ فی تِلْکَ الْعَشْرِ سِنینَ أحَدٌ یَشْهَدُ أنْ لا إلَهَ إلّا اللهُ وَ أنَّ مُحَمَّداً صلی‌الله‌علیه‌وآله رَسولُ اللهِ إلّا أدْخَلَهُ اللهُ الْجَنَّةَ بِإقْرارِهِ وَ هُوَ إیمانُ التَّصْدیقِ وَ لَمْ یُعَذِّبِ اللهُ أحَداً مِمَّنْ ماتَ وَ هُوَ مُتَّبِعٌ لِمُحَمَّدٍ صلی‌الله‌علیه‌وآله عَلَی ذَلِکَ، إلّا مَنْ أشْرَکَ بِالرَّحْمَنِ … فَلَمّا أذِنَ اللهُ لِمُحَمَّدٍ صلی‌الله‌علیه‌وآله فی الْخُروجِ مِنْ مَکَّةَ إلَی الْمَدینَةِ بَنَی الْإسْلامَ عَلَی خَمْسٍ: شَهادَةِ أنْ لا إلَهَ إلّا اللهُ وَ أنَّ مُحَمَّداً صلی‌الله‌علیه‌وآله عَبْدُهُ وَ رَسولُهُ وَ إقامِ الصَّلاةِ وَ إیتاءِ الزَّکاةِ وَ حِجِّ الْبَیْتِ وَ صیامِ شَهْرِ رَمَضانَ وَ أنْزَلَ عَلَیْهِ الْحُدودَ وَ قِسْمَةَ الْفَرائِضِ وَ أخْبَرَهُ بِالْمَعاصی الَّتی أوْجَبَ اللهُ عَلَیْها وَ بِها النّارَ لِمَنْ عَمِلَ بِها وَ …».
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه دو است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن محمد علان از بعض اصحابش از آدم بن اسحاق از عبدالرزاق بن مهران از حسین بن میمون از محمد بن سالم روایت کرده است که غیر از علی بن محمد علان و آدم بن اسحاق که از ثقات درجه یک هستند، سایرین، از ثقات درجه دو می‌باشند. بعض اصحاب علی بن محمد علان نیز، هر چند ابتداء مجهول هستند، اما به واسطه او، توثیق درجه دو می‌شوند.
* * *
علامه مجلسی: مجهول.
ابوجعفر (امام باقر) علیه‌السلام فرمودند: «به یقین مردم درباره قرآن به غیر علم سخن می‌گویند، در حالی که الله تبارک و تعالی می‌فرماید: «هُوَ الَّذی أنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأمّا الَّذینَ فی قُلوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إلّا اللهُ»، پس نسخ شده‌ها از متشابهات هستند و محکمات، نسخ کننده می‌باشند، به یقین الله عز و جل نوح را به سوی قومش مبعوث کرد «أنِ اعْبُدوا اللهَ وَ اتَّقوهُ وَ أطیعونِ»، سپس آن‌ها را به الله واحد دعوت کرد و این‌که او را بندگی کنند و چیزی را شریک او قرار ندهند، سپس انبیا علیهم‌السلام را بر این (دعوت) مبعوث کرد تا به محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله رسیدند، پس او (نیز) آن‌ها را دعوت کرد تا الله را بندگی کنند و چیزی را شریک او قرار ندهند و گفت: «شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدّینِ، ما وَصَّی بِهِ نوحاً وَ الَّذی أوْحَیْنا إلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إبْراهیمَ وَ موسی وَ عیسی أنْ أقیموا الدّینَ وَ لا تَتَفَرَّقوا فیهِ، کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکینَ ما تَدْعوهُمْ إلَیْهِ، اللهُ یَجْتَبی إلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی إلَیْهِ مَنْ یُنیبُ»، پس انبیاء را به سوی قوم‌هایشان مبعوث کرد به شهادت این‌که نیست خدایی مگر الله و اقرار به آن‌چه از جانب الله آمده است. پس کسی که مخلصانه ایمان آورد و بر آن بمیرد، الله او را به همین واسطه به فردوس داخل نماید «أنَّ اللهَ لَیْسَ بِظَلّامٍ لِلْعَبیدِ» و به آن جهت که الله بنده‌ای را عذاب نکند تا آن جا که بر او به واسطه قتل و معصیت‌هایی که الله آتش را برای عمل کننده به آن واجب کرده، اصرار داشته باشد». پس چون هر نبی‌ای را گروهی از قومش، از مؤمنان، اجابت کردند، برای هر نبی‌ای از آن‌ها، شریعت و برنامه‌ای قرار داد و شریعت و برنامه، راه و روش است و الله به محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «إنّا أوْحَیْنا إلَیْکَ کَما أوْحَیْنا إلی نوحٍ وَ النَّبیّینَ مِنْ بَعْدِهِ» و هر نبی‌ای را به گفتن راه و روش امر نمود … و آن‌چه همه انبیاء آورده بودند این است که چیزی را با الله شریک نسازید. سپس الله محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله را مبعوث کرد در حالی که ده سال در مکه بود، پس در مکه، در این ده سال، هیچ فردی که شهادت داد به این‌که نیست خدایی مگر الله و این‌که محمد رسول الله است، نمرد، مگر آن‌که الله او را به وسطه اقرارش که ایمان به درستی (این مطلب) بود، به فردوس داخل نمود و احدی از کسانی را که در آن (موارد) تابع محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله بودند و مردند، عذاب ننمود، مگر کسی که به (خدای) رحمن شرک ورزید … پس هنگامی که الله اذن داد محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله را در خروج از مکه به مدینه، اسلام را بر پنج (چیز) بنا شد: شهادت به این‌که نیست خدایی مگر الله و این‌که محمد بنده و رسول او است و اقامه نماز و پرداخت زکات و حج بیت (الله) و روزه ماه رمضان و حدود و تقسیم واجبات را بر او نازل نمود و او را از معاصی که الله آتش را بر آن و به واسطه آن واجب نمود، آگاه کرد …»