حدیث 23-1920
(1920-23) الکافی (ح 14816): مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقوبَ الْکُلَیْنیُ قالَ حَدَّثَنی عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ فَضّالٍ عَنْ حَفْصٍ الْمُؤَذِّنِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إسْماعیلَ بْنِ بَزیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنانٍ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ جابِرٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام أنَّهُ کَتَبَ بِهَذِهِ الرِّسالَةِ إلَی أصْحابِهِ وَ أمَرَهُمْ بِمُدارَسَتِها وَ النَّظَرِ فیها وَ تَعاهُدِها وَ الْعَمَلِ بِها فَکانوا یَضَعونَها فی مَساجِدِ بُیوتِهِمْ فَإذا فَرَغوا مِنَ الصَّلاةِ نَظَروا فیها قالَ وَ حَدَّثَنی الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مالِکٍ الْکوفیِّ عَنِ الْقاسِمِ بْنِ الرَّبیعِ الصَّحّافِ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ مَخْلَدٍ السَّرّاجِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «خَرَجَتْ هَذِهِ الرِّسالَةُ مِنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام إلَی أصْحابِهِ: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، أمّا بَعْدُ؛ فَاسْألوا رَبَّکُمُ الْعافیَةَ وَ عَلَیْکُمْ بِالدَّعَةِ وَ الْوَقارِ وَ السَّکینَةِ وَ عَلَیْکُمْ بِالْحَیاءِ وَ التَّنَزُّهِ عَمّا تَنَزَّهَ عَنْهُ الصّالِحونَ قَبْلَکُمْ وَ عَلَیْکُمْ بِمُجامَلَةِ أهْلِ الْباطِلِ. تَحَمَّلوا الضَّیْمَ مِنْهُمْ وَ إیّاکُمْ وَ مُماظَّتَهُمْ … وَ عَلَیْکُمْ بِحُبِّ الْمَساکینِ الْمُسْلِمینَ، فَإنَّهُ مَنْ حَقَّرَهُمْ وَ تَکَبَّرَ عَلَیْهِمْ، فَقَدْ زَلَّ عَنْ دینِ اللهِ وَ اللهُ لَهُ حاقِرٌ ماقِتٌ وَ قَدْ قالَ أبونا رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «أمَرَنی رَبّی بِحُبِّ الْمَساکینِ الْمُسْلِمینَ مِنْهُمْ.» وَ اعْلَموا أنَّ مَنْ حَقَّرَ أحَداً مِنَ الْمُسْلِمینَ، ألْقَی اللهُ عَلَیْهِ الْمَقْتَ مِنْهُ وَ الْمَحْقَرَةَ، حَتَّی یَمْقُتَهُ النّاسُ وَ اللهُ لَهُ أشَدُّ مَقْتاً. فَاتَّقوا اللهَ فی إخْوانِکُمُ الْمُسْلِمینَ الْمَساکینِ، فَإنَّ لَهُمْ عَلَیْکُمْ حَقّاً أنْ تُحِبّوهُمْ، فَإنَّ اللهَ أمَرَ رَسولَهُ صلی‌الله‌علیه‌وآله بِحُبِّهِمْ، فَمَنْ لَمْ یُحِبَّ مَنْ أمَرَ اللهُ بِحُبِّهِ، فَقَدْ عَصَی اللهَ وَ رَسولَهُ وَ مَنْ عَصَی اللهَ وَ رَسولَهُ وَ ماتَ عَلَی ذَلِکَ، ماتَ وَ هُوَ مِنَ الْغاوینَ …»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه دو است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است.
1. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حسن بن علی بن فضال از حفص المؤذن که حفص المؤذن ثقه درجه دو و سایرین، از ثقات درجه یک هستند.
2. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از محمد بن اسماعیل بن بزیع از محمد بن سنان از اسماعیل بن جابر که محمد بن سنان از مشاهیر کذابون است.
3. از حسین بن محمد بن عامر که به اشتباه حسن بن محمد ثبت شده است، از جعفر بن محمد بن مالک الفزاری از قاسم بن ربیع الصحاف از اسماعیل بن مخلد السراج که جعفر بن محمد بن مالک از ضعفا است و قاسم بن ربیع و اسماعیل بن مخلد مجهول هستند.
خلاصه این‌که طریق اول معتبر درجه دو و سایر طرق، غیر معتبر است.
* * *
علامه مجلسی: رواه بثلاثة أسانید. اولها مجهول و ثانیها ضعیف عند القوم بابن سنان و عندی معتبر.
اسماعیل بن مخلد السراج از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام روایت کرد: «از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام این نامه به سوی اصحابشان خارج شد: «بسم الله الرحمن الرحیم، اما بعد؛ از خدا طلب عافیت کنید و بر شما باد فروتنی و وقار و آرامش و بر شما باد حیا و منزه شدن از آن‌چه صالحان قبل از شما از آن منزه بودند و بر شما باد خویشتن‌داری از اهل باطل و تحمل کنید ناحقی از (جانب) آن‌ها را و برحذر باشید از دشمنی آن‌ها … و بر شما باد دوستی درماندگان مسلمان، چرا که هر کس آن‌ها تحقیر کند و بر آن‌ها تکبر ورزد، از دین الله لغزیده است و الله بر او تحقیر کننده خشم گیرنده است و پدرمان رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله فرموده است: «پروردگارم مرا به مسکین‌های مسلمان امر کرده است.» و بدانید هر کس احدی از مسلمانان را تحقیر کند، الله بر او حقارت و خشمی از خود برخوردار کند تا جایی که مردم او را خشم گیرند، و خشم الله بر او شدیدتر است. پس تقوا الهی پیشه کنید درباره برادران مسکین مسلمانتان، چرا که برای آن‌ها حقی است که دوستشان بدارید زیرا که الله رسولش را به دوست داشتن آن‌ها امر کرد. پس کسی که دوست ندارد کسی را که الله به دوستیش امر فرموه، الله و رسولش را عصیان کرده و هر کس الله و رسولش را عصیان کند و بر آن بمیرد، مرده در حالی که از تبه‌کاران است …»