حدیث 1003
(1003) الفقیه (ح 2587) و الکافی (ح 7200): رَوَی مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ الْحَلَبیُّ جَمیعاً عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام فی قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَ: «الْحَجُ أشْهُرٌ مَعْلوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسوقَ وَ لا جِدالَ فی الْحَجِ»، فَقالَ: «إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ اشْتَرَطَ عَلَی النّاسِ شَرْطاً وَ شَرَطَ لَهُمْ شَرْطاً، فَمَنْ وَفَی لَهُ وَفَی اللهُ لَهُ.» فَقالا لَهُ: «فَما الَّذی اشْتَرَطَ عَلَیْهِمْ وَ ما الَّذی شَرَطَ لَهُمْ؟» فَقالَ: «أمّا الَّذی اشْتَرَطَ عَلَیْهِمْ، فَإنَّهُ قالَ: «الْحَجُّ أشْهُرٌ مَعْلوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسوقَ وَ لا جِدالَ فی الْحَجِ» وَ أمّا ما شَرَطَ لَهُمْ فَإنَّهُ قالَ: «فَمَنْ تَعَجَّلَ فی یَوْمَیْنِ فَلا إثْمَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَأخَّرَ فَلا إثْمَ عَلَیْهِ لِمَنِ اتَّقی»». قالَ: «یَرْجِعُ وَ لا ذَنْبَ لَهُ». فَقالا لَهُ: «أ رَأیْتَ مَنِ ابْتُلیَ بِالْفُسوقِ ما عَلَیْهِ؟» فَقالَ: «لَمْ یَجْعَلِ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ حَدّاً، یَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ یُلَبّی». فَقالا لَهُ: «فَمَنِ ابْتُلیَ بِالْجِدالِ ما عَلَیْهِ؟» فَقالَ: «إذا جادَلَ فَوْقَ مَرَّتَیْنِ، فَعَلَی الْمُصیبِ دَمٌ یُهَریقُهُ شاةٌ وَ عَلَی الْمُخْطِئِ بَقَرَةٌ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
شیخ صدوق این حدیث را به طریق خود در الفقیه به محمد بن مسلم که معتبر مشروط است و نیز به طریق خود در الفقیه بن عبیدالله بن علی الحلبی که معتبر درجه یک است، روایت کرده است.
ثقةالاسلام الکلینی نیز شبیه این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از ابن ابی‌عمیر از حماد بن عیسی از عبیدالله الحلبی روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: حسن.
محمد بن مسلم و (عبیدالله بن علی) الحلبی درباره کلام الله عز و جل: «الْحَجُّ أشْهُرٌ مَعْلوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسوقَ وَ لا جِدالَ فی الْحَجِ» از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام روایت کرد که فرمودند: «به یقین الله عز و جل، شرطی بر مردم شرط کرد و شرطی برای آن‌ها شرط نمود، پس کسی که برای او وفا کن، او (نیز) برایش وفا نماید». پس به این گفتند: «پس آن‌چه بر آن‌ها شرط کرد چیست و آن چه برایشان شرط نمود چیست؟» پس فرمودند: «اما آن‌چه بر آن ها شرط کرد، پس به یقین او فرمود: «الْحَجُّ أشْهُرٌ مَعْلوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فیهِنَّ الْحَجَّ فَلا رَفَثَ وَ لا فُسوقَ وَ لا جِدالَ فی الْحَجِ» و اما آن‌چه برایشان شرط نمود، پس به یقین او فرمود: «فَمَنْ تَعَجَّلَ فی یَوْمَیْنِ فَلا إثْمَ عَلَیْهِ وَ مَنْ تَأخَّرَ فَلا إثْمَ عَلَیْهِ لِمَنِ اتَّقی»». (سپس) فرمودند: «باز می‌گردد در حالی که گناهی بر او نیست.» (راویان) به ایشان گفتند: «به نظرتان بر کسی که به فسوق مبتدا شود، چه چیزی بر او است؟» فرمودند: «الله برای او حدی قرار نداده است، الله را طلب آمرزش کند و تلبیه گوید». پس به او گفتند: «پس کسی به جدال مبتلا گردد، چه چیزی بر او است؟» فرمودند: «چنان‌چه بیش از دو بار جدال کرد، بر کسی که حق با اوست، خونی گوسفندی است که بریزد و بر خطاکار گاوی است.»